Categorie: In de media

Mag je sojadrank ook sojamelk noemen? Nee. Het Europees Hof gaf in een rechtszaak onlangs duidelijkheid over de interpretatie van een al bestaande wet. De benamingen ‘melk’, ‘kaas’, ‘yoghurt’ en ‘boter’ zijn alleen voorbehouden aan producten van dierlijke oorsprong. Daarom mogen ze niet gebruikt worden voor zuiver plantaardige producten.

Het Europees Hof van Justitie deed de uitspraak in een zaak die was aangespannen door TofuTown, een Duits bedrijf dat onder andere tofuboter en veggiekaas verkoopt. De rechter wees het bedrijf op de verwarring die kan ontstaan over de productsamenstelling, ook als wordt toegelicht dat het om een volwaardig plantaardig product gaat. Er is een lijst met uitzonderingen, zoals leverkaas en cacaoboter, omdat die al waren ingeburgerd voordat de wetgeving bestond.

1. Arrest van het hof. ECLI:EU:C:2017:458, zaak C‑422/16.

Eet de Nederlander een beetje gezond? En hoe zit het met de consumptie van zuivel? Het RIVM onderzoekt regelmatig wat Nederlanders zoal eten en drinken. Onlangs publiceerde het RIVM de consumptiecijfers van 2012-2014, waarbij de consumptie werd vergeleken met de Richtlijnen goede voeding 2015.

Hoeveel Nederlanders halen de aanbeveling voor zuivel

‘Neem enkele porties zuivel per dag, waaronder yoghurt’; zo luidt de aanbeveling voor zuivel in de Richtlijnen goede voeding 2015. Uit de nieuwe consumptiecijfers van het RIVM die in juni werden gepubliceerd blijkt dat meer dan de helft van de volwassenen de aanbeveling voor zuivel haalt. Gemiddeld consumeert een volwassene 343 gram zuivel per dag, waarvan 70% afkomstig is van melk of gefermenteerde melkproducten. Uitgaande van porties à 150 gram ligt de gemiddelde consumptie van zuivel dus op ruim 2 porties per dag. De consumptie van alleen melk en yoghurt ligt rond de 1,6 portie per dag. Mannen consumeren gemiddeld 10% meer zuivel dan vrouwen. Deze cijfers laten dus zien dat minder dan de helft van de Nederlandse bevolking de aanbeveling voor zuivel niet haalt.

Eten we genoeg brood en groente?

Dat geldt ook voor brood. Bijna de helft van de volwassen Nederlanders eet minstens 90 gram bruin en volkoren graanproducten per dag en voldoet daarmee aan de desbetreffende richtlijn. Minder goed gaat het met de consumptie van groente: slechts 15 procent van de volwassenen eet de aanbevolen hoeveelheid van dagelijks 200 gram groente.

Suikerhoudende dranken

Terwijl de Gezondheidsraad aanbeveelt om zo min mogelijk suikerhoudende dranken (inclusief vruchtensappen) te nemen, drinkt toch vrijwel iedere Nederlander dagelijks dit soort drankjes. Gemiddeld consumeert de Nederlander maar liefst twee kleine glazen per dag.

De toenemende consumptie van rauwe melk leidt tot zorgen bij overheidsorganisaties. In een recent rapport van het Amerikaanse Center for Disease Control (CDC) is geconstateerd dat de consumptie van rauwe melk 800 keer meer risico geeft op ziekte als gevolg van infecties dan mensen die gepasteuriseerde melkproducten consumeren. Dit komt omdat in rauwe melk verschillende ziekmakende bacteriën kunnen voorkomen zoals campylobacter, listeria, salmonella en E.coli. Deze bacteriën worden met pasteuriseren gedood. Daarom is melk die je in de supermarkt koopt gewoon veilig.

Het Voedingscentrum geeft op zijn website aan dat rauwe melk niet gezonder is dan bewerkte melk, terwijl de risico’s op voedselinfecties wel groter zijn. Heb je rauwe melk bij de boer gekocht? Dan is het advies om het zo snel mogelijk koel te bewaren en kort te koken voor je het consumeert. Zwangere vrouwen wordt te allen tijde afgeraden rauwe melk en producten daarvan te consumeren.

De laatste jaren neemt de populariteit van geitenmelk toe. Er zijn veel misverstanden over de gezondheidseffecten van geitenmelk. Daarom geeft het Voedingscentrum op haar site antwoord op de vraag: Is geitenmelk beter dan koemelk? De feiten volgens het Voedingscentrum.   

Samenstelling

Allereerst geeft het Voedingscentrum aan dat de samenstelling van geitenmelk veel lijkt op die van volle koemelk. Geitenmelk bevat alleen iets minder jodium. Volle melk, of het nou geiten- of koemelk is, staat niet in de Schijf van Vijf.

Geitenmelk of koemelk: dezelfde voedingsstoffen

Melk en melkproducten leveren veel goede voedingsstoffen. Ze bevatten eiwit en zijn een bron van de vitamines B2, B12 en calcium. Het vet in melk, zowel koemelk als geitenmelk, bevat veel verzadigde vetzuren dat het risico op hart- en vaatziekten vergroot. Daarom raadt het Voedingscentrum aan om magere en halfvolle melkproducten te nemen. Deze producten staan daarom in de Schijf van Vijf. Het is niet bekend of er halfvolle geitenmelk op de markt is te krijgen. Wel is er geitenkarnemelk die minder vet is.

Gezondheidseffecten melk: lager risico op darmkanker en diabetes type 2

Onderzoek naar zuivel is voornamelijk gericht op melk of melkproducten gemaakt van koemelk. Het nemen van (koe)zuivel hangt samen met een lager risico op darmkanker en het eten van yoghurt met een lager risico op diabetes type 2. We weten niet zeker of die effecten ook voor geitenzuivel gelden omdat er weinig onderzoek naar is gedaan.

Geitenmelk beter verteerbaar?

In de supermarkt kun je op sommige geitenmelkproducten de tekst ‘licht(er) verteerbaar’ lezen. Er zijn echter geen wetenschappelijke onderzoeken die aantonen dat geitenmelk lichter verteerbaar is.

Allergie

Mensen met een koemelkallergie kunnen meestal ook geen geitenmelk drinken. Het overgrote deel van de mensen dat allergisch is voor koemelk, is dat ook voor geitenmelk, schapenmelk, paardenmelk, kamelenmelk, buffelmelk en ezelmelk.

Geitenmelk voor baby’s

Kan of wil de moeder door omstandigheden geen borstvoeding geven dan is zuigelingenvoeding een goed alternatief. Alleen bij een allergie voor koe- en dus ook geitenmelk is het advies om hypoallergene zuigelingenvoeding te geven op basis van koemelk. In hypoallergene melk zijn de eiwitten in stukjes geknipt waardoor er geen allergische reactie meer ontstaat. Vanaf 12 maanden kunnen kinderen in plaats van opvolgmelk gewone melk drinken. Dat kan ook geitenmelk zijn in plaats van koemelk. Dat heeft geen nadelige gevolgen, maar ook geen bewezen voordelen.

De volgende Nederlandse vooraanstaande voedingswetenschappers gaan gezamenlijk de strijd aan tegen fastfood invasie:

Dr. ir. Gerda Feunekes (Voedingscentrum)
Sebastiaan Aalst (Food Cabinet)
Prof. dr. Bob Fennis (Rijksuniversiteit Groningen)
Prof. dr. ir. Edith Feskens (Wageningen Universiteit)
Prof. dr. ir. Kees de Graaf (Wageningen Universiteit)
Prof. dr. Rob Holland (Universiteit van Amsterdam)
Prof. dr. ir. Ellen Kampman (Wageningen Universiteit em.)
Prof. dr. Martijn Katan, Jorrit Kiewik (Youth Food Movement)
Prof. dr. Stef Kremers (Maastricht University)
Prof. dr. Denise de Ridder (Universiteit Utrecht)
Prof. dr. ir. Jaap Seidell (Vrije Universiteit Amsterdam)
Prof. dr. Emely de Vet (Wageningen Universiteit)

Stop vestiging van fastfoodketen op kwestbare plekken zoals scholen en ziekenhuizen.

Het gezamenlijk pleidooi is op 25 april gepubliceerd op de website van het NRC.

Nederland moet over vijf tot tien jaar wereldwijd koploper zijn in gezonde en duurzame voeding. Deze ambitie werd in januari door diverse partijen uit de voedselketen uitgesproken tijdens de Nationale Voedseltop. Het gezonder maken van onze omgeving werd benoemd als prioriteit.

Twee maanden later is Nederland twee grote fastfoodketens rijker. En er kloppen er nog meer aan de deur. Hoe valt dit te verklaren? En wat komt er terecht van de visie om Nederland gezonder te maken?

Vrijwel alle grote fastfoodketens zijn al vertegenwoordigd in Nederland. In het straatbeeld kun je niet om bekende spelers heen als McDonald’s, Burger King, Pizza Hut en Kentucky Fried Chicken. Eind maart opende de eerste Dunkin’ Donuts in Amsterdam, begin april volgde de eerste vestiging van Taco Bell in Eindhoven. Deze ketens hebben het plan om respectievelijk 160 en 20 filialen te openen in Nederland. De komende jaren komen er mogelijk dus 180 zaken met een ongezond aanbod bij.

Door de groei van het aantal zaken met een ongezond aanbod neemt voor de consument de verleiding toe. Dat maakt het lastiger om gezonde keuzes te maken. Zeker als daar nog slimme marketingcampagnes tegenaan worden gegooid. Driekwart van de Nederlanders probeert gezond te eten. Maar als de omgeving steeds ongezonder wordt, is het juist moeilijker om gezond te kiezen.

Dat is ook wat er de afgelopen decennia is veranderd: niet de mensen zijn veranderd, maar de omgeving. We worden voortdurend blootgesteld aan verleidingen en vinden het lastig hier steeds weerstand tegen te bieden. We maken vaak impulsieve keuzes. Bij een overheersend ongezond aanbod leidt dat sneller tot een ongezonde voedselkeuze. De gevolgen daarvan zijn ook zichtbaar. Een op de twee volwassenen heeft overgewicht of obesitas.

Als we willen dat in Nederland de gezonde keuze de makkelijke keuze is, dan betekent dit dat de omgeving gezonder moet worden. In ziekenhuizen en op scholen mag je een verantwoord aanbod verwachten. En ook in de vrije tijd moet de consument makkelijk een gezonde hap kunnen nemen. Diverse organisaties zetten zich in voor het gezonder maken van onze eetomgeving. En ook vanuit de overheid is deze ambitie uitgesproken.

Op de eerste Voedseltop in januari 2017 werd dit bevestigd: „Consumenten moeten binnen vijf jaar op alle mogelijke plekken, zoals supermarkten, horeca, scholen, catering, pretparken, zorginstellingen en onderweg, meer gezond en duurzaam voedsel tegenkomen.”

Dat overheden aan de ene kant de omgeving gezonder willen maken – veel gemeenten hebben een aanpak gericht op het voorkomen van overgewicht – en aan de andere kant de deur openzetten voor fastfoodketens, is controversieel te noemen. Ambities moeten worden omgezet in actie.

Lokale overheden kunnen het voortouw nemen. Gemeenten die de gezondheid van hun burgers hoog in het vaandel hebben, kunnen initiatief tonen om het straatbeeld gezond te maken. Dat kan bijvoorbeeld door het vergunningenbeleid voor eetgelegenheden aan te scherpen. Zitten we echt te wachten op nog een fastfoodketen? Op deze manier ontstaat er een betere balans in het aanbod en wordt de gezonde keuze inderdaad de makkelijke keuze.

De National Osteoporosis Society (NOS) in het Verenigd Koninkrijk maakt zich grote zorgen over de (bot)gezondheid van 3 miljoen jongeren en jongvolwassenen. Uit een enquête is gebleken dat 70% van 18-35 jarigen recent een dieet heeft gevolgd en dat 20% veel minder zuivel is gaan eten. Alarmerend is, aldus de NOS, dat veel jongeren gevoelig zijn voor de boodschappen van gezondheids- en foodiebloggers die vaak (ondanks wellicht goede bedoelingen) ongezonde adviezen geven, zoals het mijden van belangrijke voedselgroepen zoals brood of zuivel.

Toenemende kans op botbreuken en complicaties

Grote zorg van de NOS zijn de gezondheidseffecten als gevolg van het mijden van zuivel door jongeren. Professor Susan Lanham-New (hoogleraar Voeding aan de Universiteit van Surrey): “Het voedingspatroon tijdens het volwassen worden is erg belangrijk, omdat het op latere leeftijd (achter in de twintig) te laat is om de schade door het slechte eten en de daarbij komende deficiënties te voorkomen. Op die leeftijd is het namelijk te laat om goede en sterke botten te bouwen”. Zij geeft aan te verwachten dat jongeren die een slecht dieet zijn gaan volgen in de toekomst de kans op botbreuken en complicaties daarvan doen toenemen.

Lees hier het bericht van de National Osteoporosis Society en hier het bericht van de BBC.

Diëtisten over het mijden van zuivel

De NZO heeft vorig jaar aan voedingskundigen en diëtisten gevraagd naar hun mening over het mijden van zuivel. Hun reacties en hoe je eventueel zuivel gezond kunt vervangen vind je hier.

De populariteit van brood en crackers als ontbijt lijkt in de afgelopen vijf jaren te zijn afgenomen. Zuivel staat daarentegen steeds vaker op de ontbijttafel. Dat blijkt uit onderzoek van onderzoeksbureau Novio Research deed in samenwerking met Campina

Een kwart slaat ontbijt over

Het onderzoek van Novio Research richtte zich op de Nederlandse ontbijtgewoonten; wat eet men ’s ochtends vroeg, en hoe? Een kwart van de Nederlanders slaat het ontbijt over. Als er wel ontbeten wordt, gebeurt dat bij voorkeur aan de keukentafel of op de bank. Opvallend is dat een op de vijf Nederlanders televisie kijkt tijdens het ontbijt.

De zes opvallendste onderzoeksresultaten op een rij:
1. Een op de vijf Nederlanders kijkt televisie tijdens het ontbijt.
2. Zuivel staat steeds vaker op de ontbijttafel, brood en crackers minder vaak.
3. Een kwart van de Nederlanders slaat het ontbijt nog steeds over.
4. Een meerderheid van de Nederlanders ontbijt uit gewoonte.
5. Het merendeel van de Nederlanders besteedt maximaal vijf minuten aan het bereiden van het ontbijt.
6. Sportend Nederland ontbijt het liefst vóór het sporten.

Bank populaire plek voor ontbijt

Naast televisiekijken zijn ook ‘niets doen’ (17,8%), het lezen van de krant (13,4%) en praten met vrienden, familie of collega’s (13,8%) veelgenoemde ‘bezigheden’ tijdens het ontbijt. Voor ongeveer een derde van de ondervraagden is de bank de favoriete ontbijtplek.

Zuivel vaker op ontbijttafel

De populariteit van zuivel als ontbijt lijkt toegenomen in de afgelopen vijf jaar. Brood en crackers worden nog steeds verreweg het meest gegeten tijdens het ontbijt, al blijkt uit dit onderzoek dat de populariteit afneemt. Ook is gevraagd naar het ultieme guilty pleasure ontbijt, met als opvallende keuzes onder andere het broodje kroket of rookworst, champagne, donuts en sushi.

Ontbijten vóór het sporten

Een kwart van de ondervraagden slaat het ontbijt nog steeds over. Doordeweeks zien Nederlanders het ontbijt voornamelijk als een gewoonte (60,8%) en een bron van energie (41,2%). Ruim de helft van de ondervraagden sport minimaal één keer per week, waarbij een meerderheid doorgaans voorafgaand aan het sporten ontbijt. Snelheid is ook een factor van belang voor ontbijtend Nederland en niet alleen als er moet worden gesport. Bijna de helft van de ondervraagden besteedt maximaal vijf minuten aan het klaarmaken van het ontbijt. Of het weekend is, lijkt voor veel Nederlanders niet veel uit te maken: ruim een kwart trekt er op zaterdag en zondag slechts zes tot tien minuten voor uit.

Over het onderzoek

Campina voerde dit onderzoek uit in samenwerking met onderzoeksbureau Novio Research. Het onderzoek is uitgevoerd onder 533 respondenten in de leeftijd van 20 tot en met 65 jaar.

De Gezondheidsraad adviseert voortaan om zuigelingen die borstvoeding gaan krijgen na de geboorte vitamine K toe te dienen via een intramusculaire injectie. Dat vermindert het risico op het ontstaan van bloedingen die tot levenslange invaliditeit kunnen leiden. Dit schrijft de raad aan de minister van VWS.

De Nederlandse Vereniging van Diëtisten (NVD) liet een onderzoek doen naar de perceptie van voedingsmiddelen bij consumenten en bij diëtisten. Met name naar hoe gezond of ongezond zij voedingsmiddelen vinden. Hoe kijken consumenten en diëtisten naar producten als humus, cruesli, vruchtensap en light frisdrank? Zijn er grote verschillen in hun perceptie van wat gezond is of niet?

Gezond voedingsmiddel of gezond voedingspatroon?

Voedingsmiddelen zijn natuurlijk nooit alleen maar ‘gezond’ of ‘ongezond’. Daarom richt de  voedingsvoorlichting zich op het totale voedingspatroon. Dat moet gezond zijn, waarbij  ongezonde producten af en toe zijn toegestaan maar voldoende worden gecompenseerd met gezonde producten uit de Schijf van Vijf. Omdat een voedingspatroon echter wel uit voedingsmiddelen bestaat, is het van belang dat consumenten producten correct ‘labelen’ als gezond of ongezond.

Diëtist en consument niet altijd op een lijn

Sommige voedingsmiddelen zijn in de basis gezonder dan andere. Over wat wel en niet gezond is, lopen de meningen tussen consumenten en diëtisten echter uiteen. Dat blijkt uit onderzoek dat marktonderzoeksbureau Ruigrok NetPanel uitvoerde in opdracht van de NVD. Producten die de diëtist gezond vindt, worden soms gemeden door de consument. En voeding die de diëtist liever niet in het dagmenu ziet, wordt door consumenten soms juist wel gezond gevonden. Welke producten zorgen voor de grootste misverstanden?

Grafiek: De mate waarin consumenten en diëtisten producten als gezond of niet gezond ervaren.
Producten óp de diagonale lijn vinden consumenten en diëtisten even gezond.

Liever geen cruesli en kokosvet

Nederlanders vinden honing, cruesli, kokosvet, mueslirepen en versgeperste jus d’orange gezonder dan diëtisten. Cruesli en mueslirepen profiteren van een gezond klinkende naam, maar beide bevatten veel suiker. Net als honing. Kokosvet of –olie wordt door veel voedingsgoeroes aangeprezen, maar bevat veel verzadigd vet, en is daardoor een minder verstandige keuze dan olijfolie. Vers geperste jus d’orange wordt waarschijnlijk door veel consumenten als fruit gezien, terwijl het minder vezels bevat dan een sinaasappel.

Eet vaker pindakaas, humus en margarine

Pindakaas, koffie, humus en margarine verdienen een positiever imago bij de consument. Diëtisten vinden deze producten gezonder dan consumenten. Pindakaas (bij voorkeur van 100% pinda’s) en margarine zijn vet- en energierijk, maar leveren allebei goede onverzadigde vetten. Margarine is daarnaast een belangrijke bron van vitamine A en D. Filterkoffie zonder suiker past ook in een gezond eetpatroon. Vanwege de cafeïne geldt een maximum van vier kopjes per dag.

Humus als bron van onverzadigde vetten

Gemaakt van kikkererwten en olijfolie is humus weliswaar calorierijk maar ook een bron van goede onverzadigde vetten. Zelfgemaakte humus heeft de voorkeur, omdat bij humus uit de supermarkt soms andere oliën wordt gebruikt of veel zout wordt toegevoegd.

Onderzoek en methode

Het onderzoek is uitgevoerd door Ruigrok NetPanel onder 1.767 Nederlanders en 725 diëtisten. De steekproef van Nederlanders is representatief voor het algemeen Nederlanders publiek naar geslacht, leeftijd en opleidingsniveau. De steekproef van diëtisten is representatief voor het ledenbestand van de Nederlandse Vereniging van Diëtisten naar werkveld. In het onderzoek kregen deelnemers foto’s van producten te zien met daarbij in tekst de naam. Vervolgens gaven deelnemers zo snel mogelijk aan of ze het voedingsmiddel gezond of ongezond vonden. De uiteindelijke score (1-5) is samengesteld uit het antwoord (gezond versus ongezond) en de reactietijd.

Bron: Nederlandse Vereniging van Diëtisten/Ruigrok NetPanel.

Het afgelopen jaar hebben een aantal kleurrijke infographics de cover van Voeding Magazine gesierd of in het nummer gestaan. Deze laten onder andere zien wat de Nederlandse zuivelsector doet om gezondere zuivelproducten te maken en hoe een gezond voedingspatroon er uitziet voor sporters en diabetespatiënten. Om terug te kijken op een mooi jaar laten we deze beelden nog een keer de revue passeren.

Zoutreductie

Nederlandse kaasproducenten hebben zich sinds 2006 succesvol ingezet om de hoeveelheid zout in Goudse kaas te verlagen. Tussen 2006 en eind 2015 hebben betrokken kaasproducenten een geleidelijke zoutreductie in Goudse kaas gerealiseerd van 22,2%. 

Suikerreductie

Sinds 2010 werkt de Nederlandse zuivelindustrie aan suikerverlaging in zuiveldranken en –toetjes. In 2015 heeft de zuivelsector aanvullend een commitment gedaan voor een verlaging van toegevoegd suiker in deze zuivelproducten. 

Sportvoedingspiramide

De Sportvoedingspiramide is ontwikkeld door de Vereniging van Sportdiëtetiek en helpt diëtisten bij het geven van voedingsadvies aan sporters. Goede voeding voor sporters begint bij de bodem van de piramide; met een goede basisvoeding.

Diabetesduimpjes

In de ‘Diabetesduimpjes’ staan voedings- en leefstijlkeuzes die het risico op diabetes type 2 kunnen verhogen en verlagen. Voor de illustratie zijn de Richtlijnen gezonde voeding en de Voedingsrichtlijn Diabetes geraadpleegd.